Aboe Grijpstra in al-Moethanna
Het weekblad Elsevier van vorige week kwam met nieuws over de excessen van de ondervragers van de Nederlandse militaire inlichtingendienst (MIVD) in Irak. Althans, met de resultaten van een uitgebreid onderzoek naar de manier waarop het onthullende artikel in de Volkskrant van afgelopen november is tot stand gekomen.
Door Kees Kalkman
Volgens Eric Vrijsen van Elsevier heeft het huidige PvdA-kamerlid Ton Heerts (destijds nummer vijf op de lijst) "een cruciale rol" gespeeld bij de primeur, in het weekblad overigens tussen aanhalingstekens geplaatst. Heerts "construeerde nieuws dat hij via anderen wilde laten lekken." Elsevier wekt daarbij zelfs de suggestie dat Heerts niet voor chantage zou zijn teruggeschrokken. Overigens wordt voor deze redeneringen geen enkel bewijs aangevoerd.
Wel bevestigt Heerts in Elsevier dat hij maandenlang met de Volkskrant heeft samengewerkt aan het artikel: "Ik adviseerde de verslaggever hoe hij de gegevens moest interpreteren." Ook heeft hij samen met een reporter van de Volkskrant in oktober gesproken met generaal Neisingh, de gepensioneerde commandant van de marechaussee. In het artikel van de Volkskrant over de verhoren wordt geciteerd uit interne nota's aan de legerleiding van Neisingh, die geen rechtsgrond zag voor het optreden van de MIVD. En passant wordt in Elsevier ook nog onthuld dat de affaire leidde tot een knetterende ruzie tussen defensieminister Kamp en premier Balkenende over een onderzoekscommissie, die Kamp in eerste instantie niet wilde. Uiteindelijk gingen er zelfs twee commissies aan de slag, de commissie van toezicht op de geheime diensten, die hoewel onafhankelijk, meer in de sfeer van de premier verkeert en een door Kamp ingestelde commissie onder leiding van een SGP-er en gevuld met een schout-bij-nacht, generaals, een professor in het militaire recht en de D'66-er Schuyer van wie inmiddels bekend is geworden dat hij zeer aan het pluche is gehecht.
In eerste instantie heeft Heerts - en vooral natuurlijk De Volkskrant - de schijn tegen. Niemand gelooft toch dat een dergelijke onthulling, waaraan al sinds de zomer van vorig jaar is gewerkt en die vijf dagen voor de verkiezingen wordt gepubliceerd, niet bedoeld zou zijn om de uitslag te beïnvloeden. Een hoofdredactioneel commentaar in de Volkskrant stelt dat de bewering dat de krant "zich door PvdA-politici heeft laten misbruiken om de VVD schade te berokkenen (..) een op niets gebaseerde insinuatie" is. Dat klopt, maar dat de krant zelf de primeur op dat tijdstip bewust lanceerde om maximale schade aan de VVD toe te brengen wordt daarmee niet ontkend. Heerts is geen linkse jongen, in een portret van NRC-Handelsblad wordt hij als een "rechtse PvdA-er" omschreven. Overigens nog niet zo lang partijlid en hij komt oorspronkelijk uit de militaire vakbeweging, de marechausseevereniging, bepaald geen bolwerk van politieke radicalen. Hij heeft echter wel een geduchte reputatie om wantoestanden binnen de krijgsmacht aan te kaarten, gedreven door een combinatie van sociaal rechtvaardigheidsgevoel en ambitie. Zo speelde hij ook een rol bij de pogingen om de onderste steen boven te krijgen in de affaire rond het mislukte fotorolletje uit Srebrenica, die uiteindelijk de val van de MIVD-top (overigens op dat moment als zondebokken voor de politieke leiding) tot gevolg had.
Ik denk dat een dergelijk kamerlid in de controlerende Defensiecommissie van de Tweede Kamer precies op zijn plaats is. En hij was (inmiddels via het CNV doorgestroomd naar de FNV-top) met zijn kennis en netwerk in het militaire wereldje wel een logische persoon voor de Volkskrant om in deze affaire te raadplegen. Maar laten we niet vergeten waar het in deze zaak in de kern om draait. Een cel ondervragers van de MIVD in al-Moethanna opereerde buiten het directe zicht van de bataljonscommandant binnen een Brits- Amerikaanse logica en was bezig de eerste stappen te zetten op de weg die uiteindelijk naar de martelpraktijken van Aboe Ghraib zou leiden. Het ziet ernaar uit dat het enkel aan de waakzaamheid van collega- militairen en de plaatselijke commandant te danken is dat aan deze praktijken snel een einde is gemaakt. Aan het parlement is vervolgens geen opening van zaken gegeven, terwijl het hier gaat om ontwikkelingen die, als ze niet waren gestuit, grote risico's voor militairen en burgers kunnen opleveren.
Dit artikel is eerder verschenen in Konfrontatie Digitaal
Naar boven
Naar beginpagina