25 mei 2010

NAVO 2020

De eerste commentaren van met de vredesbeweging verbonden instanties op de voorstellen van een groepje NAVO-experts onder leiding van de voormalige VS-minister van buitenlandse zaken Madeleine Albright (nog bekend van de Kosovo-oorlog) en Jeroen van der Veer (nog bekend van Shell) zijn niet zo positief. Het meest uitgebreid is tot nu toe de Informationsstelle Militarisiering in Tübingen. Zij maken zich grote zorgen over een hele reeks van punten.

Dreigingsanalyse

Gevaar voor de NAVO dreigt in de ogen van de expertgroep letterlijk van alle kanten. Expliciet gaat het in het rapport ‘NAVO 2020, gegarandeerde veiligheid, dynamisch offensief’ om verbreiding van massavernietigingswapens, cyberaanvallen, sabotage van energiepijpleidingen en verstoring van cruciale overzeese aanvoerlijnen. Voorgesteld wordt dit soort risico’s voortaan gelijk te kunnen stellen met een ‘Artikel 5 situatie’, dus een rechtstreekse aanval op een NAVO-lidstaat met alle militaire gevolgen van dien.

Wereldpolitie?

NAVO 2020 stelt weliswaar dat de NAVO een regionale en geen wereldwijde organisatie is. Maar als je ziet in met welke regio’s NAVO 2020 zich allemaal wil bemoeien zijn er weinig beperkingen: in Afrika, Azië, Rusland, Centraal-Azië, de Kaukasus en natuurlijk het Midden-Oosten kan zonodig militair worden geïntervenieerd. Eigenlijk worden alleen Latijns- en Noord-Amerika uitgezonderd, omdat de uitdagingen daar meer op het terrein van de criminaliteit zouden liggen.
IMI wijst ook op iets wat niet in NAVO 2020 staat: een expliciete verwijzing naar de noodzaak van een VN-mandaat bij militaire interventies.

Lessen uit Afghanistan

NAVO 2020 sluit NAVO-deelname aan vergelijkbare oorlogen als die in Afghanistan met zoveel woorden niet uit. Het gaat er slechts om tot een zogenaamde integrale aanpak te komen waarbij civiele aspecten ingekaderd kunnen worden in de militaire inspanningen. Daartoe moet de NAVO eventueel een kleine civiele planningsstaf oprichten.

Consensusprincipe

Tot nu toe handelt de NAVO op basis van unanieme beslissingen. Omdat dit de besluitvorming compliceert gaan er binnen de NAVO stemmen op om deze procedure af te schaffen. NAVO 2020 stelt voor om de consensusbesluitvorming alleen te handhaven voor de belangrijkste beslissingen zoals de begroting en het constateren van een aanval op een lidstaat. Dit opent de mogelijkheid dat er in de hoogste instantie met unanimiteit een besluit wordt genomen met een heel algemene strekking, dat dan in de lagere organen vervolgens militair kan worden geconcretiseerd bij meerderheidsbesluitvorming.

Europa moet meer geld uitgeven voor militaire doelen

NAVO 2020 constateert dat de grootste belemmering voor opvoering van de militaire capaciteit wordt gevormd door te lage Europese defensie-uitgaven en investeringen. Er moet een betere financiële lastenverdeling komen binnen de NAVO. "Het is essentieel dat EU en NAVO volledig complementair worden als de bondgenoten een alomvattende en kosteneffectieve benadering van veiligheid willen bereiken op het moment dat beiden betrokken zijn bij een stabilisatieoperatie," aldus NAVO 2020.

Rusland als een onzekere partner

Er wordt in het rapport wel gesteld dat de NAVO geen militaire bedreiging voor Rusland vormt en dat Rusland evenmin een militaire bedreiging voor de NAVO is. Anderzijds wordt benadrukt dat men moet waken voor de mogelijkheid dat Rusland zou kunnen besluiten zich in een meer vijandelijke richting te ontwikkelen. Een partner van Rusland willen zijn, maar tegelijkertijd de deur blijven openhouden voor toetreding van Georgië en de Oekraïne, zoals het rapport doet, is tegenstrijdig.

Kernwapens

Dichtgeslagen wordt echter de deur naar een terugtrekking van de Amerikaanse kernwapens uit Europa. De wenselijkheid hiervan, zoals die de laatste tijd door bekende oud-politici naar voren is gebracht, wordt niet beklemtoond. Volgens het rapport kan elke wijziging in de kernwapenpolitiek van de NAVO, met inbegrip van de geografische verdeling van de wapens binnen het NAVO-gebied, slechts het resultaat zijn van een besluit van het bondgenootschap als geheel.
Een klein lichtpunt zou kunnen zijn de steun aan de politiek om geen kernwapens in te zetten of daarmee te dreigen tegen landen die zelf geen kernwapens hebben. Maar net als onlangs bij de herformulering van de nucleaire politiek van de VS door Obama wordt daaraan de voorwaarde verbonden dat die landen zich houden aan hun verplichtingen vanwege het non-proliferatieverdrag. Een en ander uiteraard ter beoordeling van de NAVO.

IMI-Analyse 2010/020: NATO 2020 (Duits), 20 mei 2010

Meer analyse van het NAVO-rapport:

NATO ‘Experts Group’ misses an opportunity for leadership on nuclear posture
BASIC and Arms Control Association Press Release, 17 mei 2010

NAVO-plan commissie Albright kan in prullenbak
Tweede Kamerlid Harry van Bommel (SP), 18 mei 2010

NAVO-comité van experts wil gemilitariseerde en nucleaire NAVO zonder grenzen
Ludo de Brabander (Vrede vzw), DeWereldMorgen.be, 17 mei 2010

Kees Kalkman, 25 mei 2010


Naar boven
Naar beginpagina